Polskie drezyny pancerne w 1939 - galeria

Strona stanowi dodatek do strony o polskich drezynach pancernych, zawierający zdjęcia drezyn polskiej konstrukcji R i TK zniszczonych lub porzuconych podczas kampanii wrześniowej 1939 roku (zdjęcia drezyn Tatra są na poświęconej im stronie). Zdjęcia zostały wykonane głównie przez nieznanych żołnierzy niemieckich. Jakość dostępnych kopii jest niestety na ogół słaba - będziemy wdzięczni za zdjęcia lepszej jakości.

Pociągi pancerne nr 11 i nr 14

	Drezyna pancerna R, z wieżą ośmiokątną, nr rej. W15-875, najprawdopodobniej z pociągu nr 11, porzucona w rejonie Zdunów. Przed nią widoczna prowadnica do tankietki. Na burcie czołgu widnieje prostokąt z emblematem czaszki (?) →.
(Według relacji członka załogi K. Jończyka, pociąg nr 11 został wysadzony w powietrze przez załogę przed jego opuszczeniem, łącznie z drezynami R. Wersja ta budzi wątpliwości, gdyż zdjęcia pociągu nr 11 nie wykazują śladów wybuchów. Zdjęcia drezyny powyżej są wykonane w takiej samej okolicy, co zdjęcia pociągu nr 11, który w istocie może znajdować się w głębi na tym samym torze - niestety, jakość prawego górnego zdjęcia nie pozwala na stwierdzenie tego.) * * *   Zdjęcie po prawej przedstawia wysadzoną w powietrze drezynę R pociągu nr 14 ("Paderewski"), wysadzonego przez załogę w tym samym rejonie. Wcześniej wyrażaliśmy tu wątpliwości co do identyfikacji tej drezyny, lecz w 2015 opublikowano jej zdjęcia przyczepionej do pociągu (bufory po prawej należą do platformy pociągu pancernego). Brak jest relacji odnośnie szczegółów końca pociągu nr 14, stąd nieznany jest los jego pozostałych drezyn (opuszczony pociąg na zdjęciach nie miał drugiej drezyny R).
Zdjęcie po lewej przedstawia czołg Renault FT porzucony "na lądzie". Zdjęcia tego czołgu opisywane są przez Niemców jako pochodzące z rejonu Łowicza lub Zdunów, stąd musiał on pochodzić z jednego z dwóch wymienionych wyżej pociągów. Na jego pochodzenie z pociągu pancernego wskazuje też półka z tyłu z (prawdopodobnie) akumulatorem. Napis na burcie jest niemiecki. Na czołgu leży podstawa do ciężkiego karabinu maszynowego Hotchkiss.

Pociąg pancerny nr 12

Lokomotywa serii Ti3	drezyny: TKS (1)	R (1)	TKS (2)	TKS (3)	TKS (4)	R (2)	TKS (5)

	Zdjęcia porzuconego w Płochocinie zespołu drezyn pancernych zniszczonego pociągu nr 12 ("Poznańczyk"). Zdjęcia pociągu - w galerii.
	* * *
	Po lewej: na pierwszym planie drezyna pancerna R (nr 1 na szkicu) - dobrze widoczna rampa wjazdowa. Dalej widoczna jest pusta prowadnica dla tankietki TKS (2), druga prowadnica zrzucona z toru (3), drezyna TKS (4) oraz przód drugiej drezyny R (2). Niewidoczne są skrajne drezyny TKS (5 i 1). Pociąg pancerny jest słabo widoczny w głębi. Z innych zdjęć wynika, że pierwotnie na wszystkich prowadnicach znajdowały się tankietki, i to wszystkie przystosowane do montażu radiostacji.

	Dalsze zdjęcia pierwszej drezyny R. Za nią widoczna jest drezyna TKS (1) (zdjęcie poniżej) i zwykły parowóz, prawdopodobnie serii Ti3 (Ti3-6?). Przed nią stoi prowadnica do tankietki (2). Na zdjęciu po lewej widoczny podnośnik do drezyny TK leżący na nasypie. Poniżej dobrze widać mocowanie koła zapasowego i skrzynki amunicyjnej tankietek z radiostacją.

Powyżej: widok na dalszą drezynę TKS (4) i drugą drezynę R pociągu nr 12 (nr rej. W15-872), stojącą nad przepustem. Tankietka TKS jest wyposażona w radiostację, ma blaszany znak taktyczny zastępcy dowódcy 2. plutonu przymocowany na burcie i stary wzór kamuflażu. Za drezyną R jest druga drezyna TKS zwrócona tyłem (5), a dalej widoczny pociąg pancerny.   Obok i poniżej: ten sam zespół drezyn TKS-R-TKS. Poniżej dobrze widoczna ostatnia drezyna TKS (5) - mocowanie masztu do strzelań przeciwlotniczych na tylnej skośnej płycie i skrzynka amunicyjna na błotniku wskazują na tankietkę przystosowaną do montażu radiostacji. Na drugim torze obok jest cywilna lokomotywa pospieszna Pd5-8 (pruska S6).

	Z lewej: zdjęcie, jak powyżej, lecz z widoczną z lewej strony zrzuconą z szyn prowadnicą tankietki TKS (3).

	Widok z drugiej strony, w pobliżu przepustu, z drugim torem oczyszczonym. Widoczne są drezyny TKS (4) i R (2). Pociąg pancerny jest w tle - widok w kierunku jazdy pociągu. Na wcześniejszych zdjęciach z tego ujęcia tankietka TKS (4) miała znak taktyczny przyczepiony także na prawej burcie. W tle widoczna jest nieistniejąca obecnie nastawnia przy przejeździe kolejowym w Płochocinie. Obecnie po prawej stronie jest boisko sportowe.
	Ciekawe ujęcie od prawej strony, na którym widoczna jest druga drezyna R, dalej drezyna TKS (4) zwrócona w lewo i obie wcześniejsze tankietki TKS zwrócone w prawo (2 i 3), brakujące na większości zdjęć. W tle drezyna R (1). Przyczyna usunięcia ze składu tankietek nr 2, a następnie nr 3, nie jest znana; nie widać ich też w okolicy pociągu. Czołg FT wyposażony jest w oświetlenie.
	Po lewej: ujęcie jak wyżej, lecz już bez tankietki TKS (2) na prowadnicy. Poniżej: te same tankietki TKS (3 i 4) i drezyna R (2) od lewej. Dobrze widoczne mocowanie uchwytu do strzelań przeciwlotniczych na skośnej ściance i skrzynka na błotniku tankietki TKS (3), typowe dla tankietek z radiostacją.

Obie drezyny R (1 po lewej, 2 po prawej) i TKS (4) z pociągu nr 12 po ewakuacji przez Niemców na stację (w części publikacji opisane jako Łowicz; J. Ledwoch pisze o przeholowaniu jednej z drezyn do Błonia).

Zobaczcie też galerię zniszczonego pociągu nr 12

Zespół drezyn 1.dpp

wz.34	TK (1)	TK (2)	R (1)	TK (3)	TK (4)	TK (5)	R (2)	wagon Kd

Zdjęcia przedstawiają porzucony zespół drezyn 1. Dywizjonu Pociągów Pancernych oddelegowany do obrony Tczewa (zob. poniżej*). Od lewej: samochód półgąsienicowy wz.34 patrolu naprawczego na prowadnicy szynowej (nr rej.: W10-961); drezyna TK (skierowana w prawo); prowadnica bez tankietki (skierowana w lewo); drezyna R (skierowana w prawo); prowadnica bez tankietki (skierowana w prawo), dwie drezyny TK oraz drezyna R (skierowana w prawo). Zwraca uwagę raczej symboliczny "kamuflaż" z gałęzi.

	Zbliżenie na drezyny TK (nr 4 i 5) tego zespołu, prawdopodobnie zniszczone przez załogi. Obie tankietki przystosowane są do wyposażenia w radiostację (posiadają dodatkowe skrzynki na lewym błotniku i maszt do strzelań przeciwlotniczych przesunięty na tylną skośną ścianę). Druga tankietka ma uszkodzony układ jezdny. Między nimi zniszczony motocykl z wózkiem, prawdopodobnie CWS M-111.
	Drezyny TK (nr 4 i 5) i R (2) tego zespołu, najwyraźniej przetoczone w inne miejsce (brak jest też dalszej części składu).

Zbliżenie na drezynę TK (4), w pierwotnej lokalizacji. Odpryski farby wskazują, że tankietka może być spalona. Na uchwycie po lewej stronie zamontowany jest rzadko widywany reflektor-szperacz, stanowiący wyposażenie tankietek, przewożone wewnątrz. Widoczny jest fragment wysoko podniesionego dźwigara, na którym spoczywa tankietka. Warto zauważyć, że z tankietki nie zdemontowano karabinu maszynowego 7,92 mm Hotchkiss wz.25.

Zbliżenie na drezynę R (2) z tego samego składu, z wieżą stożkową. Widoczny jest wał napędowy przenoszący napęd z silnika czołgu na koła drezyny. Niezidentyfikowane jest przeznaczenie płyty nad gąsienicą i nietypowego stelaża na prawej burcie, pod wieżą. Widać, że czołg ma oświetlenie z tyłu.

* Pluton drezyn na zdjęciach pochodzi z 1. Dywizjonu Pociągów Pancernych i pierwotnie był przeznaczony dla pociągu pancernego nr 13. Pluton ten wysłany został przed wojną do obrony mostów w Tczewie i później wycofywał się w kierunku Warszawy. Same zdjęcia wykonano być może w zatorze kolejowym, powstałym na skutek wybuchu pociągu z amunicją w rejonie Ożarowa Mazowieckiego. Według innych publikacji, pochodzą one z okolic Torunia.

Nasze podziękowania za pomoc w identyfikacji dla Kamila Stepana

Pociąg pancerny nr 54

TKS (1)	TKS (2)	TKS (3)	drezyna R	cysterna R

	Część drezyn pociągu nr 54 ("Groźny"), porzuconego na stacji Biadoliny. Widoczna drezyna R (wyposażona w oświetlenie) i trzy drezyny TKS - pierwsza odwrócona tyłem, dwie dalsze przodem. Pociąg utracił wcześniej jedną drezynę TKS i/lub drezynę R w kolizji.
Słabej jakości, lecz ciekawe zdjęcie tego samego składu od drugiej strony, z widoczną w głębi cysterną (wagon serii R).
	Częściowo zakryte, lecz interesujące zdjęcie plutonu drezyn pociągu nr 54 - tym razem bez cysterny, za to z wagonem krytym (Kd). Warto zauważyć mocowanie koła zapasowego, inne niż w tankietkach pociągu nr 12. Wraz z przeniesieniem masztu do strzelań przeciwlotniczych na tylną skośną płytę, było to cechą tankietek wyposażonych w radiostację.

Pociąg pancerny nr 55

Uszkodzony 14 września 1939 w Żabince czołg Renault FT pociągu nr 55 ("Bartosz Głowacki"). Na lewej górnej fotografii widać, że początkowo czołg ten miał całe gąsienice i stał na lewym torze, a dopiero później został przesunięty pomiędzy tory i spadła jego lewa gąsienica (w takim stanie jest widoczny na prawie wszystkich zdjęciach). Na prawym zdjęciu widoczny jeszcze ślad gąsienicy na pierwszym planie. (Niejasne jest, dlaczego czołg przesunięto na środek, gdzie blokował jeden lub nawet dwa tory, zamiast zepchnąć go na bok). Na dolnych zdjęciach widoczne puste prowadnice dla tankietki TKS (których trzy utracono w Żabince "na gąsienicach") oraz czołgu FT (w tle, po prawej). Według A. Jońcy, czołg miał stary numer 1038, natomiast skrzynka pochodzi z czołgu nr 1028.

Niezidentyfikowane

Drezyna R z wieżą stożkową z niezidentyfikowanego pociągu (zdjęcia wykonano w różnych miejscach, być może na prawym górnym zdjęciu za torem jest zbiornik wodny). Na tylnej płycie widnieje numer 2. Widoczne wybrzuszenia na przedniej powierzchni wieży po obu stronach jarzma działa, rzadko widywane na czołgach FT. Czołg ten prawdopodobnie nie otrzymał oświetlenia zewnętrznego.

Niezidentyfikowane drezyny TKS i R z wieżą ośmiokątną. Tankietka TKS pochodzi prawdopodobnie z wczesnej serii (wysoki tłumik?). Uwagę zwraca sposób przewożenia tablicy rejestracyjnej czołgu wewnątrz pokrywy włazu (W04-142?) - prowadnice miały odrębne numery. Czołg wyposażony jest w oświetlenie.

Drezyna R z wieżą stożkową i prawdopodobnie drezyna TKS (na zdjęciu w częściowo lepszej jakości można tak przypuszczać po tłumiku). Najprawdopodobniej nie jest to żaden z zestawów opisanych powyżej.

Niezidentyfikowana drezyna R ze stożkową wieżą i prowadnica do tankietki, porzucone wśród lasów (zdjęcie słabej jakości, lecz zamieszczone dla kompletnego ujęcia tematu).

Drezyna R załadowana w całości przez Niemców na platformę, wraz z dwoma prowadnicami TK. Czołg FT jest przesunięty na podwoziu do tyłu, ukazując dobrze dźwigar i płyty podwozia.

Zdjęcie zepsute przez napis, lecz publikujemy je z uwagi na ciekawy temat. Widoczna jest ta sama drezyna R i drezyna TKS, najechane przez plaftormę. Sceneria wygląda na stację kolejową, prawdopodobnie tą samą, co powyżej. Inne zdjęcia ukazują tankietkę ze zrujnowaną przednią płytą, stojącą obok toru - być może tą samą. Nie wiadomo, na skutek czego doszło do tej sytuacji. Według publikacji, pociąg nr 54 utracił jedną drezynę TKS lub R (lub obie) w kolizji we mgle; szczegóły nie są znane. Jakkolwiek podobna, lecz zapewne nie jest to scena obok (nie wydaje się, żeby pozostawiono plaftormę i drezyny bez wyciągnięcia załogi).

Strona o polskich drezynach pancernych