PIBWL prezentuje:
 |
[ Strona główna » Polska broń pancerna » samochody pancerne ] [ Oddziały pancerne ] [ Steel Panthers ] [ Linki ] |  | |
| © Michał Derela, 2010 | |||
Polski improwizowany samochód pancerny "Józef Piłsudski" ("Tank Piłsudskiego")
|
[ Strona główna » Polska broń pancerna » samochody pancerne ] [ Oddziały pancerne ] [ Steel Panthers ] [ Linki ] | | |
| © Michał Derela, 2010 | |||
Improwizowany samochód pancerny "Józef Piłsudski", nazywany także "Tank Piłsudskiego", był pierwszym wozem bojowym zbudowanym w Polsce, jeszcze przed oficjalnie uznawaną datą odzyskania niepodległości (11 listopada 1918). Pomimo prostoty konstrukcji i uzbrojenia umieszczonego w całości w kazamacie pancernej, z niewielkimi kątami ostrzału, jego pochylone płyty pancerne dawały pojazdowi dość nowoczesny wygląd. Skonstruowany i używany był podczas walk we Lwowie z Ukraińcami w 1918 roku.
Uwaga: (W) oznacza linki zewnętrzne do artykułów Wikipedii.
 |
 |
Na przełomie października i listopada 1918, wojna światowa szybko zmierzała do końca, podczas, gdy Cesarstwo Austro-Węgierskie ulegało rozpadowi. Tworzące się państwa: Polska i Zachodnio-Ukraińska Republika Ludowa (W) dążyły do przejęcia zamieszkiwanej przez obie narodowości Galicji Wschodniej, a zwłaszcza jej stolicy - Lwowa. W nocy na 1 listopada ukraińska organizacja wojskowa opanowała większość miasta, po czym 1-2 listopada rozpoczęły się uliczne walki z polskimi oddziałami i ochotnikami (W), trwające do 22 listopada 1918.
Projekt improwizowanego samochodu pancernego opracował profesor (Politechniki Lwowskiej?) Antoni Markowski i przedstawił komendantowi II Grupy Wojska Polskiego we Lwowie kpt. Mieczysławowi Borucie-Spiechowiczowi (W). Pomysł budowy samochodu został zaakceptowany i szybko przystąpiono do jego budowy w lwowskich Warsztach Kolejowych, na podwoziu niezidentyfikowanej ciężarówki. Prace ukończono do 8 listopada 1918.
"Tank Piłsudskiego" ważył ok. 5 ton, długość wynosiła ok. 620 cm, a wysokość ok. 220 cm. Uzbrojenie stanowiły 4 ciężkie karabiny maszynowe montowane w ścianach pancernego nadwozia[1], najprawdopodobniej austriackie Schwarzlose M.7/12 (według innych źródeł, 3 km-y[2]). Załoga liczyła 7-8 osób. Samochód był ogumiony gumowymi masywami. Brak jest danych odnośnie grubości i jakości pancerza, lecz zapewne zabezpieczał przed pociskami broni strzeleckiej, przy tym jego kształt ewidentnie ułatwiał rykoszetowanie pocisków.
"Tank Piłsudskiego" należał do Oddziału Technicznego Naczelnej Komendy Obrony Lwowa. Zadebiutował bojowo 9 listopada, kiedy został użyty do wsparcia ataku oddziałów por. Kazimierza Schleyena przez Ogród Jezuicki. Samochód posuwał się ulicą Mickiewicza w kierunku ul. Jagiellońskiej, lecz na wysokości ul. Krasickich został zatrzymany przez wykopany rów i barykadę z przewróconego wozu meblowego. Jednocześnie trafił pod intensywny ostrzał z broni ręcznej. Po tym, jak trzy z jego karabinów maszynowych uległy zacięciom, samochód wycofał się. Natarcie również nie odniosło sukcesu.
Z nieznanych przyczyn "Tank Piłsudskiego" nie był używany bojowo w dalszych walkach w mieście, które trwały do wycofania się Ukraińców w nocy na 22 listopada. Tego dnia natomiast samochód został użyty podczas rozruchów o obliczu antyżydowskim na Placu Krakowskim[2], znanych jako "pogrom lwowski" (W) (brak jest bliższych informacji, lecz zapewne samochód brał udział w przywracaniu porządku. Na skutek jednak opieszałości i dwuznacznego stanowiska Naczelnej Komendy Obrony Lwowa, przede wszystkim kierującego nią związanego z endecją kpt. Czesława Mączyńskiego (W), rozruchy skutecznie stłumiono dopiero 24 listopada). Prawdopodobnie w dalszych miesiącach samochód wszedł w skład oddziału Związek Aut Pancernych z samochodem "Kresowiec"[1]. Jego dalszy los i ewentualny udział w dalszej obronie Lwowa i walkach o Lwów podczas wojny polsko-bolszewickiej nie jest znany.
Kolor pojazdu nie jest znany; prawdopodobnie był szary. Na przedniej płycie miał wymalowany duży i odznaczający się bogatymi detalami wizerunek Orła Białego w koronie, na pionowym pasie lub tarczy innego koloru - prawdopodobnie czerwonego. Na kilku zdjęciach samochód nosi rozwiniętą flagę amerykańską, interpretowaną jako wyraz poparcia amerykańskiego dla polskiej sprawy (wyrażającego się m.in. w przemówieniu o 14 punktach prezydenta Woodrowa Wilsona).
Pierwsza załoga:
Warto zaznaczyć, że także we Lwowie 5 listopada 1918 miał miejsce pierwszy lot bojowy polskiego samolotu. Nie jest znane użycie innych pojazdów pancernych przez Polaków lub Ukraińców w obronie Lwowa, poza szynowymi. Do Lwowa skierowano zdobyty austro-węgierski pociąg pancerny, podzielony na pociąg nr 1 "Piłsudczyk" i nr 2 "Śmiały". W samym Lwowie zbudowano natomiast pociąg pancerny (PP) nr 3 "Lis-Kula" (nazywany "Pepetrójka").
 |
| Szkic samochodu. |
| Autor: J. Magnuski [1] |
[ Strona główna PIBWL ] [ Polska broń pancerna / samochody pancerne ]
[ Oddziały pancerne ] [ Steel Panthers ] [ Linki ]
Możecie pisać z komentarzami. Mile widziane uzupełnienia i zdjęcia.
Wszystkie zdjęcia i rysunki pozostają własnością właścicieli praw autorskich (o ile prawa do zdjęć nie wygasły z powodu upływu czasu) i publikowane są jedynie w celach edukacyjnych.
Prawa do tekstu zastrzeżone - Michał Derela © 2010