Samochody pancerne Austin

Rozwój samochodów pancernych Austin:

Jedną z bardziej znaczących konstrukcji samochodów pancernych okresu pierwszej wojny światowej był brytyjski Austin. Używany jedynie w niewielkiej ilości przez armię brytyjską, był podstawowym samochodem pancernym carskiej armii rosyjskiej, występując w kilku wersjach. Następnie był najliczniejszym samochodem pancernym rosyjskiej wojny domowej, używanym przez wszystkie strony wojny, w tym w największej ilości przez bolszewików, a następnie armię radziecką. Samochody te były także używane w innych armiach, w tym znacząca ich liczba znalazła się w Wojsku Polskim. Polskie Austiny są opisane dokładniej w II części.

Samochody pancerne Austin produkcji brytyjskiej


Austin I serii w podstawowej konfiguracji. [4]


Austin II serii (w oryginalnej brytyjskiej konfiguracji, przed rosyjskimi modyfikacjami). [1,5]

Historia samochodów pancernych Austin rozpoczęła się wkrótce po wybuchu Wielkiej Wojny, w sierpniu 1914, kiedy z powodu ograniczonych możliwości produkcyjnych własnych fabryk, rosyjski rząd postanowił zakupić za granicą dużą ilość samochodów dla wojska, w tym samochody pancerne. Wysłana w tym celu do Wielkiej Brytanii komisja zakupów nie znalazła jednak żadnej istniejącej konstrukcji samochodu pancernego spełniającej rosyjskie wymagania, jak pełne opancerzenie od góry i uzbrojenie w karabiny maszynowe w dwóch osobnych wieżach.

Ostatecznie spółka Austin Motor Co. Ltd. w Longbridge, Birmingham, skonstruowała nowy samochód pancerny według rosyjskich wymagań. Zbudowano go na podwoziu samochodu osobowego Colonial z silnikiem o mocy 30 KM i napędem na tylną oś. Uzbrojenie w postaci dwóch karabinów maszynowych było umieszczone w dwóch wieżach umieszczonych obok siebie w poprzek kadłuba. Rząd rosyjski zamówił od razu 48 samochodów, które zostały wyprodukowane do końca 1914 roku. Wersja ta określana jest nieoficjalnie jako Austin I serii (lub: model 1914). W Rosji ich nazwa zapisywana była (w transkrypcji) jako: Bronieawtomobil (samochód pancerny) "Ostin". Jeden samochód kosztował 1150 ówczesnych funtów szterlingów.

Samochody pierwszej serii miały jednak pewne wady, przede wszystkim cienki pancerz, wrażliwy nawet na pociski karabinów maszynowych. Od razu po przybyciu do Rosji wzmocniono opancerzenie ich wież. Po pierwszych doświadczeniach bojowych, wszystkie samochody zmodernizowano w Fabryce Iżorskiej, wymieniając im całkowicie pancerz na nowe, grubsze płyty. Niektóre z pojazdów otrzymały w jednostkach także pancerne osłony km-ów różnych typów. Jednakże przy wzroście masy z powodu cięższego pancerza ujawnił się kolejny niedostatek Austinów pierwszej serii – przeciążenie silnika i elementów podwozia. Samochód mógł praktycznie jeździć tylko po drogach lub twardym gruncie (odnosiło się to zresztą do wszystkich dalszych kołowych Austinów i większości samochodów pancernych tego okresu, z nielicznymi wyjątkami, jak Jeffery-Popławko). Pomimo tych usterek, samochód został oceniony jako spełniający wymagania i zamówiono dalszą serię ulepszonych Austinów. Inną rzeczą było to, że wszystkie pozostałe importowane samochody pancerne zostały ocenione przez Rosjan jako gorsze (jak Armstrong-Witworth i Renault), lub nawet nie nadające się do służby (jak Sheffield-Simplex i AML). Mając to na uwadze można wywnioskować, że konstrukcja Austina była udana, żeby zyskać uznanie pomimo stwierdzonych wad.


Rosyjski zmodyfikowany Austin II serii "Kawkazjec" z 46. auto-plutonu, październik 1916. [1,5]

Z powyższych powodów rosyjski rząd zamówił następne 60 ulepszonych samochodów. Samochody te, wyróżniane jako Austin II serii (model 1915), były dostarczane od sierpnia 1915. Były one zbudowane na mocniejszym podwoziu 1,5-tonowej ciężarówki z silnikiem 50 KM. Ich pancerz był grubszy i nie wymagał już wzmocnienia. Dach nad kabiną kierowcy został obniżony i nie ograniczał pola ostrzału karabinów maszynowych, jak w I serii. Nadwozie zostało skrócone, lecz zmiana ta nie była korzystna, gdyż zmniejszono ilość miejsca i zlikwidowano przy tym duże drzwi w tylnej ścianie, pozostawiając do opuszczania pojazdu jedynie drzwi z lewej strony kabiny kierowcy.
W tym czasie Rosjanie po doświadczeniach bojowych doszli do wniosku o celowości wyposażania samochodów pancernych w drugie, tylne stanowisko kierowcy, ułatwiające jazdę do tyłu. Dlatego też wszystkie pojazdy II serii wkrótce po przybyciu do Rosji zostały ulepszone poprzez dodanie tylnego stanowiska kierowcy. Stanowisko to umieszczono w nowo dodanej tylnej "przybudówce" (trójkątnej w przekroju poprzecznym), wyposażonej ponadto w dodatkowe drzwi. Wszystkie pojazdy wyposażono także w boczne osłony km-ów. Również krawędzie otwieranego daszku nad kierowcą zostały nieco podniesione. Niektóre samochody wyposażono w reflektor na dachu w zamykanej osłonie. Samochody II serii weszły do akcji od listopada 1915.

W sierpniu 1916 rosyjski rząd zamówił kolejne 60 samochodów, znanych jako Austin III serii (model 1917?). W modelu tym skorzystano z dotychczasowych doświadczeń bojowych. Samochody te były od początku wyposażone w tylne stanowisko kierowania oraz boczne osłony km-ów. Widoczną zmianą był nowy kształt kadłuba w tylnej części oraz różnice w detalach kabiny kierowcy. Boczne okna zostały zastąpione przez duże szczeliny obserwacyjne z podnoszonymi klapami, przed kierowcą zainstalowano szczeliny ze szkłem kuloodpornym. Widocznym dodatkiem były także pierścienie u szczytu ścian wież. Wszystkie zamówione samochody dostarczono od lutego do lata 1917, lecz większość z nich nie trafiła na front przed rewolucją październikową. Były one natomiast intensywnie używane podczas wojny domowej (większość samochodów tej serii przejęli bolszewicy).

W 1917 roku rosyjski rząd zamówił jeszcze dalsze 70 ulepszonych samochodów, bazujących na III serii, lecz ze wzmocnionym podwoziem i bliźniaczymi kołami tylnej osi (model 1918). W związku z sytuacją polityczną w Rosji wyprodukowano jedynie niewielką serię, która nie została jednak dostarczona, ale przejęta przez rząd brytyjski. Część z nich została następnie użyta przez armię brytyjską.

Brytyjski Austin ostatniej serii (model 1918 - bliźniacze koła z tyłu). [4]

Polski White nazwany "Mars", nr 4434. Warto zauważyć duże koła ogumione masywami. [6]

Poza opisanym modelami produkcyjnymi, istniały także samochody nietypowe, przebudowywane podczas remontów. Czasami pancerne kadłuby uszkodzonych Austinów były montowane w całości na podwoziach innych marek, jak White, Fiat i Packard. Praktyka taka miała miejsce głównie podczas lat wojny domowej 1918-20, kiedy trudniej było zapewnić odpowiedni serwis. Mogło mieć na to wpływ również przeciążenie oryginalnego podwozia pierwszej serii.

Jedne z podwozi używanych w tym celu to 1,5 – 2 t White TBC (lub 3 t White TC). Dwa samochody pancerne Austin pierwszej serii na podwoziach White zostały zdobyte przez polskich żołnierzy w 1920 roku i były w Polsce znane jako samochody pancerne White (można je precyzyjniej określić jako White-Austin).

Brytyjczycy również zamocowali kadłuby części swoich Austinów III serii na podwoziach Peerless, wyróżniających się większym rozstawem osi (zdjęcia samochodu znajdującego się w muzeum pancernym w Bovington w WarWheels.net).

"Rosyjskie Austiny" (Austin-Putiłow)


Austin-Putiłow zdobyty przez Polaków i nazwany "Poznańczyk" (dawny radziecki "Stieńka Razin"). [AJ]

Po doświadczeniach bojowych z Austinami angielskiej produkcji, Zakłady Putiłowskie w Petersburgu opracowały własny, ulepszony projekt nadwozia pancernego, z pogrubionym pancerzem. Rozmieszczenie wież po przekątnej pozwoliło zmniejszyć szerokość samochodu. Dzięki dużemu kątowi podniesienia, karabiny maszynowe mogły także strzelać do celów powietrznych. Kadłuby konstrukcji Zakładów Putiłowskich miały zostać zamontowane na 60 podwoziach zamówionych w Wielkiej Brytanii. Podwozia te były takie same, jak w trzeciej serii Austinów (takie jak w drugiej serii, lecz wyposażone w tylne stanowisko kierowania).

Pierwsze podwozia zostały jednak dostarczone z opóźnieniem, w styczniu 1917. Podczas następnych miesięcy praca nad ich opancerzaniem posuwała się bardzo powoli z powodu chaosu w kraju. Po zarzuceniu projektu zbudowania wszystkich nowych Austinów jako półgąsienicowych (zobacz niżej), pierwsze kilka samochodów zostało skompletowanych na podwoziach kołowych dopiero na początku 1918 roku. W końcu, kiedy montaż został przeniesiony do Fabryki Iżorskiej, od lata 1919 do wiosny 1920 roku zdołano zbudować serię 33 samochodów.

Samochody te obecnie znane są jako Austin-Putiłow (Austin-Putilov – głównie w źródłach zachodnich), oraz Putiłowski Austin lub Austin-Putiłowiec (w Rosji). Warto zanotować, że nazwy takie nie były jednak używane w żadnych dokumentach tamtego okresu, a w latach 1918-21 samochody te były w Rosji nazywane po prostu Russkij Ostin ("Rosyjski Austin").

Jeden z putiłowskich Austinów, nazwany: "Wrag kapitała" - "Wróg kapitału", przetrwał obecnie w muzeum w St. Petersburgu. Jest on znany jako pojazd, z którego miał przemawiać Lenin w kwietniu 1917 - jednakże samochód ten wyprodukowany został dopiero w sierpniu 1919 roku...

Austin-Kegresse:

Polski Austin-Kegresse nr 4993 w połowie lat dwudziestych. [4]

Dalsze 12 samochodów z nadwoziem projektu Zakładów Putiłowskich zostało ukończonych z półgąsienicowym napędem konstrukcji Kegresse'a – znane są one obecnie jako Austin-Kegresse (lub Austin-Putiłow-Kegresse).

Kiedy kołowe samochody pancerne weszły do służby, okazało się, że ich masa i rodzaj napędu ograniczały ich użycie w praktyce do dróg lub twardego gruntu. Zwłaszcza trudnym było dla tych samochodów poruszanie się w śniegu. Dlatego armia rosyjska zainteresowała się napędem półgąsienicowym, z którym od 1909 eksperymenty prowadził szef carskich garaży Francuz Adolphe Kegresse. W 1915 roku w napęd taki wyposażono partię ciężarówek Packard, używanych jako ambulansy. W sierpniu 1916 jeden pancerny Austin drugiej serii został eksperymentalnie wyposażony w napęd Kegresse. Próby wypadły pomyślnie, pojazd bardzo dobrze radził sobie w piaszczystym i błotnistym terenie. W rezultacie zamówiono 182 komplety napędu półgąsienicowego. 60 z nich miało zostać zamontowanych na wszystkich nowo budowanych putiłowskich Austinach. Będąc pod wrażeniem wyników prób, carski sztab zdecydował nawet przebudować wszystkie Austiny drugiej serii oraz budować wszystkie nowe samochody pancerne (m.in. Fiat-Iżorski) jako półgąsienicowe, lecz nie zdołano tego dokonać.

Produkcja półgąsienicowych podwozi opóźniała się z powodu rewolucyjnej sytuacji w kraju. Dopiero w 1919 roku Zakłady Putiłowskie skompletowały kilkanaście podwozi. W końcu, jedynie 12 półgąsienicowych podwozi zostało zabudowanych nadwoziami pancernymi putiłowskich Austinów w Zakładach Iżorskich. Część samochodów zbudowano jako kołowe (patrz wyżej), a reszta programu została anulowana z powodu braków części i surowców. Pojazdy te służyły m.in. w odparciu natarcia gen. Judenicza na Piotrogród i w wojnie polsko-radzieckiej.

Unikalne fotografie Austina-Kegresse - na stronie o polskich Austinach

Rozwój samochodów pancernych Austin - rysunek

Zastosowanie:

W Rosji:

Austin I serii o nazwie "Silnyj", z 8. auto-plutonu. Ten samochód został uszkodzony w akcji 22 lutego 1915, w okolicach Łomży. Była to jedna z pierwszych akcji Austinów. Na 7-milimetrowym pancerzu wież widoczne są wgłębienia od pocisków, 4-milimetrowy pancerz sponsonów podwieżowych (niepogrubiony) jest poprzebijany. Samochód ma "bojowe" koła, drugi uszkodzony Austin tego plutonu, "Sławnyj" (na drugim planie), ma "drogowe" koła. [1,5]

Austin I serii i Garford (o nazwie "Puszkar’") z 19. auto-plutonu, lipiec 1916 [5]

I wojna światowa

Od 21 grudnia 1914 rozpoczęto w rosyjskiej armii formować samodzielne plutony samochodów pancernych (pulemiotnyj awtomobilnyj wzwod lub w skrócie: awtopulemiotnyj wzwod - dosłownie "pluton samochodowy karabinów maszynowych"). Początkowo każdy pluton składał się z 3 pancernych Austinów oraz pojazdów pomocniczych: 4 samochodów osobowych, ciężarówki, samochodu warsztatowego, cysterny i 4 motocykli, w tym jedngo z wózkiem (etat nr 19). Obsada plutonu wynosiła około 50 żołnierzy. Warto zauważyć, że rosyjskie carskie oddziały pancerne były organizowane z ochotników. Początkowo sformowano osiem plutonów, o numerach: 5 – 12. Od wiosny 1915 formowano nowe plutony według etatu nr 20, z dwoma Austinami i jednym samochodem pancernym ubrojonym w działo (Garford od maja 1915 lub Lanchester od wiosny 1916). Pierwsze osiem plutonów otrzymało dodatkowy samochód pancerny Garford do trzech Austinów.

Autoplutony były samodzielnymi jednostkami na szczeblu armii. W walce były przydzielane do poszczególnych dywizji lub pułków, w zależności od sytuacji. Większość plutonów była używana w armiach rosyjskich Frontów: Zachodniego i Południowo-Zachodniego, ale kilka plutonów było także w armiach Północnego Frontu i w Armii Kaukazu. W latach 1914-16 sformowano 43 plutony. Wszystkie z nich używały samochodów pancernych Austin przez cały czas istnienia, lub przynajmniej przez pewien okres. Samochody pancerne Austin wszystkich modeli były najliczniejszymi rosyjskimi pojazdami pancernymi. Inne typy samochodów pancernych, jak Armstrong-Witworth i inne mniej typowe, były używane w małych ilościach. Austiny, zwłaszcza od II serii były zresztą najlepszymi z używanych przez Rosjan samochodów pancernych uzbrojonych w karabiny maszynowe.

W 1916 roku stało się widoczne, że sposób użycia samochodów pancernych w pojedynczych plutonach nie jest tak efektywny, jak mógłby być. Szczególnie uwidoczniła to ofensywa Brusiłowa. W konsekwencji, w sierpniu 1916 roku rosyjskie jednostki pancerne zostały przeformowane w 12 dywizjonów pancernych (broniewyj awtomobilnyj diwizjon, awtobroniediwizjon). Jeden dywizjon przypadał na armię (numeracja była taka sama, jak armii). Istniejące plutony włączono do dywizjonów jako sekcje (otdielienie), zachowując ich dotychczasową numerację. Poszczególne dywizjony miały różną liczbę sekcji, od 2 do 5. Pojedyncze plutony zostały wciąż zachowane na Kaukazie, natomiast 33. sekcja została włączona do 1. Kompanii Samochodów Pancernych (1. awtopulemiotnaja rota – pierwszy rosyjski oddział pancerny), uzupełniając tam samochody pancerne Russo-Bałt. Spośród Austinów I serii, 11 zostało utraconych podczas wojny; brak dokładnych danych co do pozostałych serii.

Wojna domowa w Rosji


Austin III serii "Ataman Bogajewski" z kozackiej Armii Donu, 1919. Czarny trójkąt w żółtym kole był znakiem Armii Donu, biało-niebiesko-czerwona kokarda na przednim pancerzu - sojuszniczych sił "białych" [5]

Po komunistycznej rewolucji październikowej w listopadzie 1917, armia rosyjska uległa rozkładowi, a Austiny zostały rozrzucone po różnych frontach. Począwszy od lata 1918, samochody pancerne, w tym przede wszystkim Austiny były używane bojowo przez wszystkie główne walczące strony w czasie wojny domowej: bolszewików, "białych", Kozaków, Ukraińców... Najliczniejsza część znalazła się w rękach bolszewików (w tym większość samochodów III serii i wszystkie nowo zbudowane). Inne siły używały niewielkich ilości samochodów przechwyconych na początku wojny domowej lub zdobytych na wrogu. Poza tym, Brytyjczycy przekazali Ochotniczej Armii gen. Denikina 6 nowych Austinów ostatniego modelu 1918 (trzy z nich zostały później zdobyte przez bolszewików).

Samochody pancerne były w tym czasie używane w różnych mniej lub bardziej improwizowanych oddziałach. Od 13 listopada 1918 Sowieci zaczęli formować jednolite "oddziały pancerne" (awtobroniewyj otriad – awtobronieotriad, ABO). Oddział pancerny składał się z 4 samochodów pancernych: 3 z km-ami i jednego z działem lub km-ami, w dwóch plutonach, oraz 5 ciężarówek, 4 samochodów, cysterny, samochodu warsztatowego i 4 motocykli. Biali formowali swoje samochody głównie w dywizjony pancerne (broniewyj awtomobilnyj diwizjon), podobne organizacyjnie do jednostek czasu wojny.

Po wojnie domowej, w 1921 Armia Czerwona posiadała około 16 Austinów I serii, 15 Austinów II serii i 78 Austinów III serii oraz putiłowskich. W Armii Czerwonej brytyjskie Austiny zostały wycofane do 1931, a putiłowskie Austiny (w tym nieliczne Kegresse) - do 1933. Podawana jest czasami informacja, że część samochodów miała rzekomo po modernizacji przetrwać w służbie jako policyjne lub wojsk granicznych NKWD do 1941 roku, lecz nie wspomina o tym monografia rosyjska (5) ani inne wiarygodne publikacje.


Austin II serii (po lewej) i Austin-Putiłow 1. Armii Konnej Siemiona Budionnego, 15 września 1924. Widoczne są różnice między modelami. Standardowo Austin-Putiłow nie miał przednich błotników [5]

W armii brytyjskiej:


Brytyjskie Austiny model 1918, 1918 rok [5]

Część wyprodukowanych samochodów pancernych Austin III serii model 1918 została przejęta przez brytyjski Tank Corps. 16 z nich zostało wysłanych w maju 1918 do Francji, gdzie posłużyły do sformowania 17. batalionu Korpusu Czołgów - 17th (Armoured Car) Battalion, Tank Corps. Były one uzbrojone we francuskie karabiny maszynowe 8mm Hotchkiss Mle.14. Pierwszy raz zostały użyte w walce 11 czerwca 1918 r. do wsparcia francuskiej piechoty. Jednym z ich większych starć była bitwa o Amiens 8 sierpnia. Po przeciągnięciu ich przez czołgi przez linię okopów, samochody pancerne 17. batalionu ruszyły do działań poza niemieckimi liniami, wypędzając Niemców z wioski Framerville (i przybijając australijską flagę na drzwiach kwatery niemieckiego sztabu). Co najmniej 3 zostały zniszczone podczas działań wojennych. W 1919 roku samochody te zostały użyte przez Brytyjczyków w walkach podczas wojny domowej w Irlandii, być może do 1921.

Co najmniej 20 samochodów wysłano w lutym 1918 nad Morze Kaspijskie w celu ochrony pól naftowych Baku przed Turkami, w składzie brytyjskiego oddziału znanego jako Dunsterforce. Działały tam do listopada, współdziając przeciwko Turkom z "białymi" Rosjanami, a przynajmniej raz także z bolszewikami (!). Jedynie około 8 samochodów było jednak używanych, między innymi z powodu problemów mechanicznych (zwłaszcza z tylnymi osiami).

Następnie, prawdopodobnie w 1919 co najmniej 16 wysłano do Indii, gdzie w 1921 r. były używane w 8. kompanii samochodów pancernych Tank Corps, co najmniej do 1923 roku.

Pewna ilość samochodów była używana przez Brytyjczyków w Iraku, gdzie część została przerobiona na drezyny pancerne, poprzez zamianę kół na koła kolejowe. Samochody takie były sprzęgane po dwa, tyłem do siebie, w celu uniknięcia konieczności jazdy do tyłu na wolniejszym biegu wstecznym (jeden samochód holowal drugi jadąc w jedną stronę i na odwrót) - zdjęcie.

Inni użytkownicy:


Łotewski Austin II serii "Zemgalietis" po modernizacji w latach 20.

Austin III serii w służbie austro-węgierskiej podczas I wojny światowej.

Niektóre samochody, zdobyte na armii rosyjskiej lub radzieckiej były używane przez armie: niemiecką i austro-węgierską (jeszcze podczas I wojny światowej), następnie polską, estońską i łotewską. Samochody te byly używane także w innych krajach:

Dwa Austiny II serii i dwa III serii były używane przez niemiecki oddział pancerny "Kokampf" w 1919.
Dwa Austiny III serii zostały wysłane przez bolszewików w 1918 do pomocy fińskiej gwardii czerwonej i trafiły następnie do wojska fińskiego.
Estonia w 1919 zdobyła dwa samochody Austin-Putiłow, nazwane następnie "Tasuja" i "Suur Tõll".
Łotwa posiadała jednego Austina II serii o nazwie "Zemgaleetis", potem "Zemgalietis".
Jeden Austin III serii był używany w armii rumuńskiej.
Dwa-trzy samochody używała rewolucyjna armia Mongolii.
Dwa brytyjskie samochody Austin III serii model 1918 zostały w 1919 r. sprzedane Japonii (co najmniej jedno nadwozie osadzono później na trzyosiowym podwoziu).
Jeden Austin używany był w Austrii do 1935, jako prawdopodobnie ostatni aktywny pojazd tego typu.
Polska używała do około 20 zdobytych Austinów różnych wersji - zobacz: część II: samochody Austin w Wojsku Polskim

Opis techniczny

Uzbrojenie:

Wszystkie rosyjskie samochody pancerne Austin były uzbrojone w dwa karabiny maszynowe 7,62 mm Maxim, chłodzone wodą, umieszczone w dwóch wieżach. Jak można wywnioskować ze zdjęć, używany był model M.1905 - wz.05 (mniej prawdopodobnie: M.1910). Kąt ostrzału w poziomie wynosił około 240° (samochody pierwszej serii) i 300° (od drugiej serii, Austin-Putiłow być może nieco więcej). Zapas amunicji wynosił około 6000 nabojów.

Brytyjskie Austiny we Francji były uzbrojone w karabiny maszynowe 8mm Hotchkiss Mle.14 (wz.14) (używane poza Francją być może miały brytyjskie karabiny maszynowe Vickers?).

Kąt ostrzału w pionie karabinów maszynowych Austina-Putiłowa wynosił 80° – mogły one strzelać przeciwko samolotom, po odsunięciu na bok pancernych osłon chroniących wycięcie na karabin maszynowy od góry (widoczne na zdjęciu polskiego Austina-Kegresse ). Kąt ostrzału km-ów w innych wersjach był niewielki. Austin III serii, Austin-Putiłow i zmodyfikowane samochody wcześniejszych serii miały pancerne osłony luf i chłodnic karabinów maszynowych, w kilku różnych wariantach, typowych dla poszczególnych modeli.

Opancerzenie:

Oryginalny Austin I serii: nitowane płyty pancerne 3,5 - 4 mm. Po dostarczeniu do Rosji ich pancerz został częściowo wzmocniony - 7 mm wieże.

Zmodyfikowany Austin I serii: płyty 7 mm (cały samochód).

Austin II i III serii: płyty 8 mm, na górze 5 mm (?).

Austin-Putiłow: płyty 7,5 mm, na górze 4 mm (źródła [1,5]);
- przód - 8 mm, boki - 6-8 mm, dno i góra - 5,5 mm, wieże - 8 mm (źródło [2]);
- przód - 8 mm, boki - 6 mm, blachy skośne - 5,5 mm, wieże - ok. 7,5 mm (źródło [3]).

Według danych rosyjskich, pancerz oryginalnych Austinów I serii był ze stali chromoniklowej i zabezpieczał przed pociskami karabinowymi z dystansu ponad 400 kroków, a pancerz zmodyfikowanych Austinów i Austinów-Putiłow z ponad 75 kroków.

Konstrukcja:

Opis odnosi się przede wszystkim do Austina, niektóre rozbieżności odnośnie innych modeli są zaznaczone. Austin-Kegresse był identyczny jak Austin-Putiłow z wyjątkiem napędu.

Otwarte drzwi tylne Austina I serii [1]

Unikatowe zdjęcie rozbitego Austina II serii, według opisu koło Kołomyi w lipcu 1917. Dobrze widoczne: konstrukcja tylnej przybudówki, z drzwiami i lukiem obserwacyjnym tylnego kierowcy, bojowe koła oraz pojemnik na koła pod wieżą.
Nadwozie - z płyt pancernych, przykręcanych do ramy. Austiny brytyjskiej produkcji miały drzwi jedynie z lewej strony kabiny kierowcy. Pierwsza seria miała także duże dwuskrzydłowe drzwi w tylnej ścianie. Zmodyfikowane samochody II serii otrzymały również drzwi w tylnej trójkątnej "przybudówce". Austin-Putiłow miał drzwi po obu burtach, niesymetrycznie.

Wszystkie Austiny brytyjskiej produkcji miały duże okno przed kierowcą, osłaniane dwoma płytami pancernymi, otwierajacymi się w górę i w dół, chociaż ich kształty i sposób otwierania różniły się w zależności od wersji (niektóre pojazdy I serii miały tylko jedną większą płytę, otwieraną do góry, wyróżniały się one również większą i pochyloną pod kątem 45° płytą łączącą maskę silnika z pionową otwieraną płytą przed kierowcą). Wszystkie pojazdy miały szczeliny obserwacyjne w płycie przed kierowcą - różniące się w zależności od serii. Austin III serii miał szczeliny obserwacyjne ze szkłem kuloodpornym. Austiny I i II serii miały duże okna boczne, osłaniane opuszczanymi płytami pancernymi, natomiast samochody III serii miały zamiast nich spore szczeliny obserwacyjne.
Austin-Putiłow różnił się inną kompozycją kadłuba i dlatego miał niższe i szersze okno przed kierowcą, zamykane dwudzielnie czterema płytami. Jego kierowca miał także okno po prawej stronie i małe otwory obserwacyjne po prawej i lewej stronie, zamykane klapkami.

Załoga składała się zazwyczaj z 5 członków (dowódca, kierowca, tylny kierowca i dwóch strzelców).

Podwozie - rama prostokątna, zawieszenie na wzdłużnych resorach półeliptycznych.
Koła - szprychowe drewniane. Brytyjskie Austiny model 1918 miały koła bliźniacze na tylnej osi, wszystkie pozostałe miały koła pojedyncze. Początkowo samochody I serii były wyposażone w dwa komplety kół: pneumatyczne i pełne (masywy). Do boju miały być zakładane pełne koła, drugi komplet mógł być przewożony w specjalnych pojemnikach na dole sponsonów podwieżowych. Później, około 1916 wszystkie pojazdy wyposażono w koła wypełnione rosyjską masą odporną na przebicie ("automasą"). Koła miały rozmiar 920x120 mm (lub 895x135 mm - źródła [1,5]). Niektóre samochody miały montowane okrągłe pancerne osłony na obręczach.
Samochody White (na podwoziu TBC) miały pełne koła (masywy), rozmiar: 38x7" - przód i 40x8" tył (podwójne koła).

Austin-Kegresse miał z tyłu mechanizm półgąsienicowy. Gąsienice były gumowe o szerokości 35 cm. Długość oporowa gąsienicy wynosiła 2 m. Dodatkowym urządzeniem były rolki na "wąsach" ułatwiające pokonywanie rozpadlin i okopów (samochód mógł jednak przejeżdzać tylko przez okopy szerokości 120-160 cm). Przednie koła były stalowe z gumowymi bandażami.

Napęd - silniki rzędowe, 4-cylindrowe, 4-suwowe, chłodzone wodą:
Austin I serii: Austin - moc 30 KM.
Austin II, III serii, Putiłow: Austin - 50 KM.
White: White TBC - 22,5 KM, 3690 ccm (lub TC - 29 KM [lub 44 KM?]).
Skrzynia biegów miała 4 biegi do przodu i jeden do tyłu. Tylna oś była napędzana. Austin-Putiłow, Austin III serii i zmodyfikowane samochody II serii były wyposażone w dodatkowe tylne stanowisko kierowcy z zestawem urządzeń sterowniczych. Hamulce były tylko na tylną oś.


Otwarte drzwi tylne Austina I serii [1]

Unikatowe zdjęcie rozbitego Austina II serii, według opisu koło Kołomyi w lipcu 1917. Dobrze widoczne: konstrukcja tylnej przybudówki, z drzwiami i lukiem obserwacyjnym tylnego kierowcy, bojowe koła oraz pojemnik na koła pod wieżą.

Malowanie:

Rosyjskie Austiny były początkowo malowane standardowo na kolor ciemnooliwkowy. Po 1917 roku niektóre pojazdy były przemalowane na różne sposoby, np. ciemnozielone, zależnie od użytkownika. Radzieckie samochody w okresie 1920-21 były zwykle szare. Od około 1922, radzieckie pojazdy był malowane w dwukolorowy kamuflaż w kolorach: oliwkowozielony i ochra.

Rosyjskie samochody pancerne okresu Pierwszej Wojny Światowej miały zwykle nazwy własne namalowane dużymi białymi literami cyrylicą na sponsonach wież, z przodu na płycie nad kierowcą oraz na tylnej płycie. W późniejszym okresie wojny napisy stały się mniej rzucające w oczy - mniejsze i/lub malowane mniej kontrastowymi kolorami. W lecie 1917 roku na wielu samochodach pojawił się emblemat "oddziałów śmierci" - czaszka z piszczelami (były to oddziały decydujące walczyć do końca pomimo rozkładu armii i kryzysu politycznego w Rosji). Bolszewickie i radzieckie samochody miały często nazwy własne malowane na czerwono, niektóre miały ponadto malowane rewolucyjne hasła (kilka przykładów na stronie o polskich Austinach). Samochody innych użytkowników (ukraińskie, "białych", estońskie, łotewskie) również nosiły malowane nazwy w podobny sposób.

Ochotnicza Armia gen. Denikina używała m.in. Austinów model 1918 o malowanych nazwach: "Zorkij", "Smiełyj", "Moguczij", "Generał Korniłow", "Generał Alieksjejew" i "Generał Markow".
Dońska Armia używała m.in. Austina III serii o nazwie: "Ataman Bogajewskij" i I serii o nazwie: "Miedwiedica".
Ukraińscy Strzelcy Siczowi używali m.in. Austina III serii o nazwie: "Petliura".

Rosyjski Austin I serii z 19. autoplutonu (z dodanymi korytkowymi osłonami karabinów maszynowych). Samochód jest cały w kolorze ciemnooliwkowym i ma namalowaną nazwę własną 'Pyłkij' (Żarliwy). Rysunek: Michaił Dimitriew [źródło 1,5]
Rosyjski Austin II serii zmodyfikowany, 1916. Samochód bez nazwy, ma namalowany znak oddziałów pancernych. Rysunek: Michaił Dimitriew [źródło 5]
Austin III serii ukraińskich Strzelców Siczowych o nazwie: "Petlura", zima 1919. Rysunek: Michaił Dimitriew [źródło 5]

Dane:

Dane są w wielu wypadkach przybliżone. W niektórych źródłach podane są różne wartości. Ponadto, dane mogły być zmienne (np. załoga).

	Austin I serii	Austin II, III serii	Austin-Putiłow	Austin-Kegresse	White (kadłub Austin I serii)
Załoga	4	4-5	5	5	3-4
Masa bojowa, kg	2.656 kg (pusty, oryginalny pancerz)	5.300 kg	5.200 kg	5.800 - 5.900 kg	ok. 5.500 - 6.000 kg

Długość	4,75 m	4,9 m	4,9 m	6 (lub 6,3) m	ok. 5,3 m
Szerokość	1,95 m	2,03 m	2 m	2,13 m	?
Wysokość	2,4 m	2,45 m	2,58 m	2,68 m	ok. 2,5 m
Rozstaw osi	3,5 m	3,5m	3,5 m	-	3,65 m
Rozstaw kół:	ok. 1,5 m	ok. 1,5 m	ok. 1,5 m	-	?
Prześwit	220 mm	250 mm	250 mm	250 mm	?

Maks. prędkość	50-60 km/h	60 km/h	ok. 55 km/h	25 km/h	ok. 40-45 km/h
Zasięg po drodze	250 km	200 km	200 km	100 km	?

Modele

Produkowane modele samochodów pancernych Austin. Nazwy w cudzysłowach to oryginalne nazwy zestawów, niespójne z systemem nazewnictwa przyjętym na stronie lub błędne. Jeśli macie komentarze lub uzupełnienia, napiszcie.

1/72 [lub 1/76]:

North Star Models (NS-72P-902) - "Austin-Putilov" - wysokiej jakości model plastikowy + blacha fototrawiona i żywica (2019), kilka wersji malowania, w tym polska.

Master Box (MB72007) - "Austin MK III" - dobrej jakości model plastikowy Austina III serii (2015), liczne wersje malowania.

Master Box (MB72008) - "Austin MK IV" - dobrej jakości model plastikowy Austina IV serii (2015), liczne wersje malowania.

Strelets-R (A011) - "Austin-Putilov" - model plastikowy (2015), duża liczba części, ale słabej jakości, w zestawie 12 figurek.

Extratech (Exm7213) - Austin-Putilov - wysokiej jakości model żywiczny z częściami fototrawionymi.

Modelkrak (Mka-7202) - "Austin Serie I" - dobrej jakości polski model żywiczny Austina I serii (koniec lat 90.).

Modelkrak (Mka-7203) - "Rosyjski Austin" - dobrej jakości polski model żywiczny Austin-Putiłow (koniec lat 90.).

Modelkrak (Mka-7208) - "Austin 2 seria" - dobrej jakości polski model żywiczny Austina II serii (koniec lat 90.).

Modelkrak (Mka-7209) - "Austin Mk.III" - dobrej jakości polski model żywiczny Austina III serii.

Armo (A7202) - "Austin Serie 1" - rebox modelu Modelkrak (2019)

Armo (A7203) - "Russian Austin" - rebox modelu Modelkrak (2019)

Armo (A7208) - "Austin Serie 2" - rebox modelu Modelkrak (2019)

Armo (A7209) - "Austin the 3rd Series" - rebox modelu Modelkrak (2019)

Leva Productions (72-B-02) - Austin-Putilov - model żywiczny, średniej jakości

Den Bels Models (DBLS 7) - "Austin Mk.II" - słabej jakości model żywiczny (druk 3D) Austina II serii

Reviresco (AC-1) - "Austin 1914". W rzeczywistości model przedstawia Austina 1918. Wszystkie modele Reviresco są z białego metalu, składające się z kilkunastu części, ale poziom detali jest niski (raczej dla wargamingu)
Reviresco (AC-2) - "Russia 1939 Austin" - radziecki pojazd w domniemanej konfiguracji z 1939 roku, bazujący na Austinie III serii
Reviresco (AC-7) - Austin-Putilov
Reviresco (AC-8) - "Austin Putilov halftrack" - Austin-Kegresse.
[25mm] Honourable Lead Boiler Suit Company (HLBS) (GW5) - "British Austin" - brytyjski Austin model 1918. Pomimo, że modele HLBS (żywica + metal) są przeznaczone dla "wargamerów", ale skala powinna równać się 1/72, a detale wyglądają na zdjęciach zaskakująco dobrze (może poza zbyt dużymi nitami...) (obecnie niedostępne na stronie producenta)
[25mm] HLBS (GW5a) - "Russian Austin AC (Maxim turrets)" - Austin III serii.
[25mm] HLBS (GW16) - "Austin-Putilov Halftrack" - Austin-Kegresse (na oko, całkiem udany)
[25mm] HLBS (GW17) - Austin-Putilov - Austin-Putiłow.
[1/76] Cromwell (GW-2) - "Putilov-Austin" - Austin-Putiłow, model żywiczny, dobra jakość
[1/76] W^D Models (WDAC1) - Austin Armored Car (3rd Series) - żywiczny model, w rzeczywistości Austin IV serii
[1/76] W^D Models (WDAC2) - Austin Armored Car (3rd Series) Indian Pattern - żywiczny model, w rzeczywistości Austin IV serii modyfikacji powojennej
Fairy Planning Kits (31) - Manchukuo Army Austin Armored Car - model żywiczny Austina III serii w armii Mandżukuo

1/35:

Armo (35022) - Austin-Putilov - polski model żywiczny wysokiej jakości z częściami fototrawionymi.
Armo (35030) - Austin-Kegresse - polski model żywiczny wysokiej jakości z częściami fototrawionymi - zobaczcie go na stronie dystrybutora.
Major Models (M.05) - "Austin 1916" - model z żywicy i białego metalu. W rzeczywistości przedstawia dziwną mieszankę brytyjskiego Austina 1918 (bliźniacze koła, km-y Hotchkiss, itp.) z tylną częścią zmodyfikowanych rosyjskich Austinów II serii
Sparta Modellbau (T3505) - "Austin Putilov" - żywiczny model, w rzeczywistości Austin III serii
Fairy Kikaku (M055) - Manchukuo Imperial Army Austin Armored Car - model żywiczny Austina III serii w armii Mandżukuo

Źrodła:
1. M. Bariatyński, M. Kołomijec: "Bronieawtomobili Russkoj Armii 1906-1917"; Moskwa 2000
2. Janusz Magnuski: "Samochody pancerne Wojska Polskiego 1918-1939"; Warszawa 1993
3. Jan Tarczyński: "Pojazdy w Wojsku Polskim - Polish Army vehicles 1918-1939", Pruszków 1995
4. Fritz Von Heigl: "Taschenbuch der tanks", 1930.
5. M. Bariatyński, M. Kołomijec: "Bronioeawtomobil 'Ostin'", Broniekollekcja 1/97
6. Leonard Żyrkiewicz: "Samochody pancerne", W.I.N.-W., 1928

Aktualizacje:

2019. 08. 12 - modernizacja wyglądu strony, aktualizacja sekcji "modele"
2007. 05. 28 - uzupełnienia i ulepszenia zdjęć
2005. 01. 01 - aktualizacja i rozszerzenie strony
2002. 07. 16 - ulepszona strona
2000 - początek

Nasze podziękowania dla Davida Fletchera (Tank Museum).

Część II: Austiny w polskiej służbie

[ Strona główna ] [ Polska broń pancerna ] [ Artyleria ] [ Strona Steel Panthers ] [ Linki ]

Możecie pisać z pytaniami lub komentarzami. Mile widziane uzupełnienia i zdjęcia!!

Wszystkie zdjęcia i rysunki pozostają własnością ich właścicieli, publikowane są jedynie w celach edukacyjnych.
Prawa do tekstu zastrzeżone - © Michał Derela 2000-2019